In deze blog wat gedachten over stilte en onrust. En een plan voor Advent, waarvoor ik ook graag anderen uitnodig om mee te doen.

Ik ben een boek aan het lezen. Over een vrouw die ervoor kiest om in een afgelegen huis op het Schotse platteland te gaan wonen, gedreven door een verlangen naar stilte. En terwijl ik lees, realiseer ik me hoe weinig stilte er eigenlijk in mijn eigen leven is.

Letterlijk: ons huis in Cambridge ligt vlakbij een drukke snelweg zonder enige vorm van geluidsbescherming. Welke kant de wind ook op staat, altijd hoor je het geruis van de auto’s. Zelfs ’s nachts. Ook het driedubbele glas in de ramen van ons huis kan niet al het geluid dempen. Verder is er het gewone geluid van een stad: kinderen, telefoongesprekken, het werk bij de bouwplaats in onze wijk, het zeer gevoelige brandalarm uit één van de andere appartementen. Regelmatig zet ik mijn noise-cancelling hoofdtelefoon op om niet afgeleid te worden.

Maar ook figuurlijk is er weinig stilte in mijn leven. Mijn werk is versnipperd, met allerlei verschillende klusjes voor de kerk, de deadlines voor het schrijfwerk dat ik doe en het research dat daarvoor nodig is op internet. Tussen alles door houd ik de social media in de gaten, meestal niet omdat het nuttig is, maar omdat het me een gevoel geeft van verbondenheid met de wereld. (En ook, zo heeft de documentaire The Social Dilemma nog maar eens duidelijk gemaakt, omdat het nu eenmaal verslavend is.) Ook houd ik van podcasts en luisterboeken, waar ik naar luister tijdens hardlopen of koken.

Op vrijdagmorgen kom ik via Zoom samen met een groep vrouwen voor een half uur contemplation. Eén van ons brengt een tekst, of een gedicht, of een kunstwerk mee. We praten even, zijn dan stil, en komen dan weer bij elkaar terug. Steeds word ik op deze momenten geconfronteerd met mijn onrustige geest, die heen en weer springt, niet stil kan zijn, maar bovenal niet stil wíl zijn.

Lezen over stilte brengt een oud verlangen in mij naar boven dat maar nooit verdwijnen wil. Ik schreef er vaker over. Dat ik op zoek ben naar meer rust in mijn leven, naar rituelen en ruimte, naar een balans tussen drukte en stilte. Wat mij helpt in de zoektocht, is eigen regels opstellen voor mijn omgang met de drukte. Zo heb ik in de eerste drie maanden van dit jaar social media uitsluitend na acht uur ’s avonds gebruikt. Dat was heel prettig – maar deze gewoonte verdween helaas met de komst van de pandemie, die een dringende behoefte tot verbondenheid in mij opriep. Ook zijn er weken geweest waarin ik internet tot een minimum beperkte. Wederom: dat was heerlijk. Het maakte me bewuster van mezelf, en het schiep een ruimte waarin ik anders kon nadenken, waarin ik meer ‘met mezelf’ in gesprek was, waarin mijn lichaam meer ontspande, en waarin ik me minder druk maakte om de buitenwereld. In zekere zin gaf dat me een vakantiegevoel: dat zelfs de behoefte om op mijn telefoon te kijken verdwijnt, omdat het hier en nu gewoon helemaal genoeg is.

Ik zie in de komende Adventsperiode weer een kans om de tijd op zo’n manier in te richten dat er meer stilte in mijn leven komt. Dat is puur persoonlijk: het komt voort uit mijn eigen behoefte. Het is dit jaar ook haalbaarder dan ooit: door de pandemie is mijn leven erg rustig, zelfs rond de Kerst. Een unieke tijd waarschijnlijk, volgend jaar zal het een heel ander verhaal zijn! Maar nu ‘profiteer’ ik nog even van de weinige verplichtingen en ontmoetingen, en het gebrek aan Kerstavonden, concerten en kerkdiensten.

Waarom dit idee? Het heeft te maken met dat woordje ‘vrij’ uit de ondertitel van deze blog. Ik doe dit omdat ik geloof dat ik als christen geroepen ben om te leven in vrijheid. Nu voel ik me vaak gevangen in de onrust van het dagelijkse bestaan. Ik wil mezelf meer oefenen in aandachtig leven en ben op zoek naar manieren waarop ik dichter bij God kan leven zonder dat me dat een beklemmend gevoel oplevert, maar ook zonder dat het nuttig moet zijn. Vrij, vroom en vrolijk dus. Bovendien wil ik de periode van Advent niet ongemerkt voorbij laten gaan, maar beleven als de manier waarop het bedoeld is: als toeleven naar Kerst.

Gebedsmomenten in de Adventstijd

Net als in het begin van de eerste lockdown, zal ik in de komende Adventsweken iedere dag een (ochtend)gebed online zetten. Dat heeft een iets anders vorm dan toen, simpelweg omdat ik zelf behoefte heb aan een andere vorm. Sterker nog, ik heb besloten om alleen maar dingen te kiezen die ik zelf graag lees of hoor. Dat klinkt een beetje… simpel? Toch is het mijn ervaring dat juist het persoonlijke ook anderen aanspreekt. Dus, hoe zien die Adventsgebeden eruit?

1. Openingswoorden. Om in de juiste ‘sfeer’ te komen, gebruik ik iedere ochtend dezelfde woorden. Niet als sleur, maar als ritme. Om mezelf eraan te herinneren: ik stap een andere ruimte in. Deze tijd staat apart. Ik hoef even nergens anders aan te denken. Ik stel mezelf open voor God.
2. Muziek. Er zijn zoveel prachtige adventsliederen. Zeker ook in de Engelse traditie. Ik zoek alle liederen uit die ik mooi vind, en ook delen van de Messiah. Nu we dit jaar niet naar een echt concert kunnen en zelfs niet in de kerk uit volle borst kunnen zingen, wil ik me zoveel mogelijk onderdompelen in deze muziek. Liederen brengen me altijd écht in de sfeer van Advent en Kerst.
3. Bijbellezing. Ook hier kies ik weer ongegeneerd teksten uit die ikzelf mooi vind. Normaal houd ik ervan om een leesrooster te volgen en teksten aangereikt te krijgen die ik niet zelf heb uitgekozen. Maar deze keer wil ik graag de teksten lezen die voor mij persoonlijk centraal staan in de Advent. De eerste week zullen dat teksten uit Jesaja zijn, de andere weken volg ik het hele verhaal uit Lukas 1: Elizabeth, Zacharias, Maria. Steeds een kort bijbelgedeelte, zodat ik echt kan focussen op die paar verzen.
4. Reflectie. Om mezelf te dwingen echt stil te staan bij de tekst, ga ik elke dag een korte reflectie schrijven. Wat zijn mijn gedachten bij de woorden uit de Bijbel? Waar raakt het mij persoonlijk, of welk thema licht hierin op?
5. Stilte. Echt stil zijn, hoe vaak doe ik dat? Op een doorsnee dag vrijwel nooit. Toch wil ik in theorie vaker stil zijn. Tijd om het in praktijk te brengen. Niet om hoogdravende gedachten te hebben, maar om even niets te doen. Bij God te zijn.
6. Gebed. Woorden aangereikt krijgen kan mij helpen om te bidden. Het kan ook zijn dat ik liever in mijn eigen woorden bid.
7. Handeling. Om dit moment van stilte en gebed mee te nemen de dag in, bedenk ik voor iedere dag een handeling. Het gaat hierbij om ‘aandacht’. Aandacht voor iets heel gewoons. Dat kan zijn: koffie zetten, de planten water geven, een rondje wandelen, een kaars aansteken. Ik wil mezelf oefenen in aandachtig en dankbaar leven. Dus geef ik mezelf elke dag een opdracht en kijk ik wat er gebeurt.

Meedoen? Ik plaats elke dag het Adventsgebed op deze blog. Je kunt het jezelf nog makkelijker maken door je in te schrijven en je emailadres in te vullen, dan ontvang je elke ochtend de update vanzelf in je mailbox.

Ik overweeg nog om de reflectie of zelfs het hele gebed in te spreken. Laat even een berichtje achter als je dat fijn zou vinden!

Nog meer rust

En dan, om nog meer rust te vinden in de gewone dagen, onthoud ik mezelf op weekdagen ook van social media en Netflix/tv. Dat is in de afgelopen tijd een opgave voor me geweest, omdat ik door Vrome Vrouwen ook meer de druk voelde om online te zijn. Maar wie houd ik nu eigenlijk voor de gek? Niemand verwacht van me dat ik dagelijks fulltime online ben. Ik zal dus tijdens de Adventsperiode alleen in het weekend een nieuwe post plaatsen, en niet meer doordeweeks reageren.

Ik weet nu al dat dit me heel onrustig zal maken. Het is immers zo makkelijk om je dode momenten op te vullen met een check van Twitter, of even te scrollen over Instagram. Terwijl ik het eigenlijk niet eens echt interessant vind. Ik hoop op meer verveling en op nieuwe creativiteit. Of misschien wel alleen maar een rustiger hoofd, zonder dat ik er iets nuttigs aan overhoud. Want waarom zou je altijd maar nuttig en productief zijn? Het is al een hele opgave als je gewoon bent. En ruimte hebt om God te vinden in het gewone leven. Om stil te kunnen staan bij het bijzonderste verhaal uit de geschiedenis en iets van het mysterie op te vangen.

Dat zijn mijn plannen voor Advent. Wie doet er mee?

Het eerste Adventsgebed zal verschijnen op maandag 30 november, en vanaf dan dagelijks behalve de zondagen.

Uitgelichte foto: door Gareth Harper op Unsplash