‘God is doing all of this, we are only trying to keep up with him.’

Stel je eens voor: dat je acht jaar lang iedere zaterdag een rommelmarkt organiseert op de stoep voor je vervallen en verwaarloosde kerkgebouw, omdat je ervan overtuigd bent dat er een toekomst is voor die kerk. Stel je voor dat je daar acht jaar lang je ziel en zaligheid inlegt en dan in totaal zo’n 30.000 pond ophaalt, terwijl je enkele miljoenen nodig hebt. Stel je voor dat als je vervolgens begint met fondsen werven, alle aanvragen geweigerd worden. En stel je voor dat je dan toch volhoudt.

Dit is het verhaal van St. Paul Old Ford, een kerk in het hart van één van de armste wijken van Londen, een verhaal over dood en opstanding. Ik was er afgelopen maandag op bezoek samen met vijftien andere Utrechters uit verschillende kerken. Het verhaal werd verteld door de jonge vicar, James, en door Karen, de ‘venue manager’ – doorspekt met droge Britse humor en een diepe overtuiging dat God de grootste rol speelde in wat er daar de afgelopen jaren gebeurd was.

Hoe het ging

Een klassieke Anglicaanse kerk, gebouwd in 1878 en in de jaren 1990 verlaten omdat de gemeenschap te klein was geworden. Het gebouw werd aan zijn lot overgelaten, er groeide onkruid tegen de muren op, de tuin werd gebruikt als vuilnisdump en het vocht trok overal in. Bij het kleine groepje van twintig tot vijfentwintig mensen dat tot de oorspronkelijke gemeenschap behoorde, groeide echter de overtuiging dat het kerkgebouw een nieuwe rol moest gaan krijgen in de buurt. Dat God hen riep om van die kerk een betekenisvolle plek te maken in de buurt, om te kijken met de ogen van Jezus en vanuit die radicale liefde te leven.

Toen volgden de acht jaren van rommelmarkten en daarna jaren van fondswerving met een goed doordacht plan. Volhouden en volharden ook wanneer er niet direct resultaat was. Uiteindelijk werden er genoeg fondsen gevonden om 3,5 miljoen pond op te halen. Daarmee werd de verpauperde kerk helemaal opgeknapt en er werd een prachtige ‘ark’ ingebouwd die extra ruimtes creëerde om te kunnen verhuren. Beneden kwam een café en een goede keuken en het klassieke deel van de kerk werd behouden voor de kerkdiensten. In 2004 werd de kerk heropend. Veertien jaar had het geduurd voor het zover was.

De kerk nu

Gastvrij en enthousiast werden we als Utrechtse groep ontvangen. We kregen een rondleiding door het gebouw en zagen beneden de mensen in het café een kopje koffie drinken, en boven de mensen die werkten voor de twee organisaties in de ‘ark’. Bovenin zit Ability Bow, een fitnesscentrum waar mensen met een niet-aangeboren handicap kunnen revalideren tegen een klein bedrag. Het verschil tussen wat het daadwerkelijk kost en wat de mensen moeten betalen, wordt opgevuld door fondswerving. Armoede betekent in Engeland blijkbaar ook dat het te duur is om jarenlang te revalideren wanneer je dat nodig hebt, en dat je dus het gevaar loopt de rest van je leven niet meer voor jezelf te kunnen zorgen.

Onderin zit IntoUniversity, een soort huiswerkbegeleiding voor kinderen van de basisschool en middelbare school. Zij stimuleren de ambitie van de kinderen uit de achterstandswijk om hun dromen na te jagen en hebben daarmee opmerkelijk veel succes.

De gemeenschap die betrokken is bij de kerk is vanaf de heropening gegroeid naar 150 mensen. Een levendige, diverse groep.

Ik was echt geroerd door dit bezoek. Vooral door de passie die sprak uit de woorden van vicar James. Ik voelde aan alles dat hier geen mensen werken voor wie dit zomaar een baan is. Dit werk kwam voort uit hun diepste overtuiging. De overtuiging dat God er is voor alle mensen en dat zij die liefde van God mochten doorgeven, dat deze kerk een plaats is voor mensen om te groeien, te delen en te ontvangen. ‘We are confident in faith, not arrogant,’ zei James. ‘God is doing all of this, we are only trying to keep up with him.’

Wat ik meeneem van dit bezoek

• Durf te dromen – die woorden klinken al snel zweverig en naïef idealistisch in onze Nederlandse nuchtere oren. Maar hier heb ik een voorbeeld gezien van mensen die volhielden ondanks alles wat daartegen in ging. Durf vol te houden, ook al lijkt alles je tegen te spreken. Het is veilig om je dromen klein en haalbaar te maken, zodat het niet kan mislukken. Wie durft er groots te denken en vervolgens jaren vol te houden?
• Vraag in de buurt wat de kerk zou kunnen betekenen voor mensen. De gemeenschap van St. Paul Old Ford ging de straat op om te vragen waar de behoeften lagen: ‘we are your church, what can we do for you?’ Hieruit kwam dat er nergens een plek was waar mensen met een beperking konden fitnessen – dus ging men op zoek naar een organisatie die dit kon bieden.
• Wees niet bang om zakelijk te denken: verbindt het zakelijke met het geestelijke. De kerk kan zichzelf overeind houden omdat de ruimtes verhuurd worden, maar kiest er bewust voor om te verhuren aan organisaties die passen bij de eigen missie en visie.
• Gebruik geloofstaal en geen organisatietaal om je verhaal als kerk te vertellen. In alles wat we hoorden in St. Paul Old Ford klonk de reden door waarom dit op die plek gebeurde: omdat ze Jezus wilden navolgen. Dat maakte het verhaal zo krachtig. Het was geen zakelijke beschrijving, maar een vurig verhaal.
• Werk in teams. In veel Nederlandse kerken werkt de dominee als enige betaalde kracht. In de Anglicaanse kerk kunnen ze zich dat niet indenken. Werk in teams, zodat je samen kunt nadenken over je missie en elkaar kunt bemoedigen, ieder met zijn of haar eigen inbreng. Hoe dat financieel werkt… geen idee.
• Never sell! Dat was de stellige overtuiging van Karen. Een kerk heeft zoveel symbolische betekenis en je kunt er zoveel mee doen. Als je eenmaal verkoopt, ben je het kwijt. Verhuur het hele gebouw desnoods zodat je een vaste bron van inkomsten hebt, maar als je het eenmaal verkoopt, ben je het voor altijd kwijt.
• Verhalen vertellen bouwt een gemeenschap op. Vertel je verhaal vanuit je overtuiging. Stop het niet weg, minimaliseer het niet. Durf te staan voor wat je gelooft. Dan raak je anderen en die passie bindt je als groep samen.
• Blijf dromen, blijf reizen. De gemeenschap van St. Paul Old Ford staat niet stil. Nog steeds is ze in ontwikkeling. Nog steeds zijn er nieuwe dromen en nieuwe plannen. Geloven in de God van Jezus Christus betekent geloven in een God die ons roept om op weg te gaan, naar nieuwe wegen.

Bekijk hier een film over de renovatie en verbouwing: