Vorig jaar om deze tijd leegden Eelco en ik ons huis in Kanaleneiland en maakten we de oversteek per boot naar Engeland. We zetten onze eerste stappen in Cambridge, vierden de Paasnacht in een koude Anglicaanse kerk, en probeerden toen een nieuw leven op te bouwen in het land van tradities, pubs en Brexit.

Tijd vliegt, zegt iedereen altijd, maar voor ons was dat niet zo. Het afgelopen jaar leek wel eindeloos te duren. Zoveel nieuwe ervaringen, nieuwe mensen, nieuwe plekken. Is er echt pas een jaar voorbij?

Ik vind het leuk om te reflecteren op wat emigreren met me doet. Dus hierbij een (volkomen willekeurig) lijstje met observaties van de afgelopen tijd en onze ervaringen na een jaar Engeland.

Wat opvalt na een jaar Engeland

Jezelf thuis voelen op een nieuwe plaats

Cambridge is echt een fantastische plek om te wonen (als je alle toeristen even buiten beschouwing laat!). Hier ligt zo oneindig veel geschiedenis. Koningen, nobelprijswinnaars, grote theologen, nieuwe theorieën. Hier studeerden zo vreselijk veel bekende namen en nog steeds zijn er allerlei beroemde wetenschappers te vinden. Mensen in de kerk blijken professors te zijn, of we lopen de voormalig aartsbisschop tegen het lijf. Stephen Hawking woonde hier. Elk college is een juweeltje op zichzelf, met prachtige architectuur, tuinen en chapels. Hier kun je bijna iedere avond genieten van de beste koren ter wereld, gewoon, gratis.

Toch heeft het wel even geduurd voordat ik van Cambridge begon te houden. Natuurlijk was ik al vanaf het begin onder de indruk van de prachtige oude gebouwen, de majestueuze King’s College Chapel, de grote parken en de idyllische straatjes. Maar iets mooi vinden betekent nog niet jezelf er thuis voelen. Dat heeft tijd nodig. Ik heb het afgelopen jaar heel vaak Utrecht gemist, gewoon als fysieke plek waar je de weg weet, waar herinneringen liggen, waar je de geschiedenis een beetje kent. Toch begin ik langzamerhand ook van mijn nieuwe woonplaats te houden. Zeker nu de lente weer begonnen is en de hele stad vol uitbundig bloeiende bloesembomen staat. In het afgelopen jaar hebben we langzaam steeds meer nieuwe plekjes leren kennen. Hoe langer we hier zijn, hoe meer dit de stad is die we kennen en waar we ons thuis voelen. (Maar Utrecht mis ik nog steeds!)

Het verkeer

Als er één ding is waar zowel Eelco als ik ons dagelijks over blijven verbazen, is het wel het verkeer. Vooral het gebrek aan verkeersinzicht bij zo ongeveer al onze medeweggebruikers, en ook het gebrek aan duidelijke verkeersregels. Automobilisten slaan af zonder te zien dat er een fietser achter hen rijdt, staan midden op de weg stil om even iets op te zoeken, of rijden met een achterlijke snelheid over kleine weggetjes en worden boos als je als fietser niet aan de kant gaat. Fietsers snijden je af, snappen niet dat je ook je hand kunt uitsteken als je afslaat. Voetgangers lopen dan weer rechts en dan weer links van de weg en blokkeren de doorgang voor fietsers. Gaten (potholes) in de wegen, slecht onderhouden paden waardoor je fiets uit elkaar rammelt, en wonderlijke ideeën achter fietspaden die plotseling midden op de weg ophouden – en je moet dan als fietser zelf maar bedenken waar je blijft. Onduidelijke rotondes waar je als fietser midden tussen de auto’s moet rijden, kruispunten zonder duidelijke belijning. De meeste automobilisten hebben geen officiële rijles gehad, maar het geleerd van hun ouders – die zelf ook alle regels waarschijnlijk niet paraat hebben. En dat zie je duidelijk terug in het verkeer.

Ik kan hier eindeloos op doorgaan! Het Engelse verkeer blijft altijd weer een waagstuk, waarbij je erg alert moet zijn op wat er om je heen gebeurt. Ik snap wel waarom ze hier jaloers zijn op de Nederlandse fietspaden.

De taal

Taal is voor mij het allergrootste ‘ding’ van ons verblijf in Engeland. Vooral in het begin was het erg leuk om te merken hoe snel mijn taalbegrip vooruit ging. Dat merkte ik vooral bij van die terloops uitgesproken zinnetjes, een snelle heen-en-weer discussie, en de spontane gesprekjes op straat of in een winkel – waar ik dat eerst niet meteen volgde, kan ik nu mijn Engelse gesprekspartners altijd voor bijna 100% volgen.

Wat ik de laatste maanden merk, is een grotere gevoeligheid voor de klank van het (Britse) Engels. Neem alle verschillende a-klanken bijvoorbeeld. Ik hoor nu veel scherper het verschil tussen ‘man’ en ‘men’, en dat de klank van het woord ‘bad’ veel dichter bij de a zit dan bij de e. Het is in het Engels heel belangrijk dat je woorden langer maakt, de klanken uitrekt – wat als Nederlander nog best een opgave is!

Het spreken van de taal is nog weer een vak apart. Ik kan steeds beter een vloeiend gesprek voeren, maar toch voel ik me nog altijd beperkt – alsof er een soort rem zit op mijn communicatie, alsof ik niet helemaal kan zijn wie ik normaal gesproken ben. Ik moet nog te vaak zoeken naar woorden of kom er niet helemaal uit – en dat beperkt me ook wel in mijn werk. De drempel om het woord te nemen in een groep is nu veel hoger dan in Nederland. Toch gaat dit natuurlijk ook vooruit, gelukkig, en leidde ik gisteren voor het eerst de Messy Church met 30 kinderen, en ga ik binnenkort een keer preken. Af en toe download ik woordenlijsten zodat ik ook de alledaagse woorden zoals hoover, ladle, disinfectant meteen actief kan gebruiken in plaats van ernaar te moeten zoeken in mijn geheugen. En ik oefen mijn Britse uitspraak regelmatig, gewoon, omdat ik het zo mooi vind :-)

Dat er zoveel hetzelfde is

Ondanks alle verschillen die me opvallen, is toch ook wel een conclusie van ons jaar in Engeland: dat alles ook weer zo heel erg hetzelfde is. De manier waarop een kerkvergadering gevoerd wordt, de manier waarop mensen je ontvangen in hun huis, het aanbod in de supermarkt, de onderlinge omgang met mensen. Het verschil tussen de Nederlandse en Engelse cultuur zit in de subtiele dingen – en de impact daar moet je tegelijkertijd ook weer niet onderschatten.

Heimwee

Emigreren is niet alleen maar leuk. Natuurlijk is het een prachtig avontuur. We hebben allebei een baan waarin we onszelf kunnen ontwikkelen, we leren nieuwe dingen over onszelf, er is heel veel mooie natuur waar we zó naartoe kunnen, we hebben veel tijd voor elkaar, er zijn gezellige pubs, de Engelse cultuur is één grote ontdekkingstocht en het is een tijd waarin we groeien door allerlei spannende uitdagingen. Dit jaar heeft mij persoonlijk heel veel gebracht wat betreft mijn spiritualiteit en tijd voor het schrijven van blogs en verhalen.

Maar we missen ook de vanzelfsprekende familiebezoekjes, het regelmatig zien van onze kleine neefjes en nichtjes, op kraambezoek bij vrienden. We missen het gemak waarmee je mede-Nederlanders begrijpt en frustreren ons wanneer we wéér niet precies snappen of de Engelsman tegenover ons beleefd of ongeïnteresseerd is, of wanneer we niet goed hebben ingeschat dat we te direct overkomen. Bij miscommunicatie verlangen we terug naar de Hollandse directheid en dat je gewoon alle nuances van taal en cultuur begrijpt (of nou ja, bijna alle).

We missen het gevoel dat je ergens echt thuis hoort. Dat mensen niet verrast opkijken als ze al bij je eerste zin horen dat je niet Engels bent, of beleefd glimlachen wanneer ze je niet begrijpen. Dat je als fietser een eigen veilig plekje op de weg hebt. Dat er gewoon een online overzichtelijk systeem is waarmee je je als burger kunt inschrijven. Dat mensen snappen dat langebaanschaatsen een fantastische sport is.

Door de Engelse afstandelijkheid is het moeilijk om hier vrienden te maken. Dat is echt veel langzamer gegaan dan we hadden gedacht. Eelco heeft natuurlijk zijn collega’s, met wie hij regelmatig naar de pub gaat. Ik heb ondertussen contacten gemaakt met leeftijdsgenoten in de kerk en met mensen op mijn hardloopclub. Sociale ontmoetingen zijn er regelmatig, maar het vanzelfsprekende ‘met iemand afspreken voor koffie of een biertje’… dat gaat maar erg moeizaam. Ik heb dat nog maar twee keer gedaan in het afgelopen jaar met een Engelse vriendin! Toch zijn het juist die sociale contacten waardoor je je ergens echt thuis gaat voelen. Dat je met elkaar kunt lachen, serieuze gesprekken kunt voeren – even echt een connectie voelen, over taal en herkomst heen.

Kortom

Misschien is dat wel het belangrijkste wat ik geleerd heb het afgelopen jaar. Hoe fundamenteel het is dat je jezelf begrepen voelt.

Die momenten van begrepen-worden zijn hier zeldzamer dan in Nederland. Ergens een plek op de wereld hebben waar alles vanzelfsprekend is – en ook naar die plek terug kunnen komen als je dat wilt… dat is echt oneindig waardevol. Ik snap nu hoe moeilijk het is voor immigranten in Nederland, en hoe heerlijk het is dat je even in je eigen taal kunt bomen. Je hebt vrienden nodig, lieve mensen om je heen die jou begrijpen en weten hoe je in elkaar zit, en je nemen zoals je bent.

Maar ik weet nu ook dat echt contact op ieder moment en op elke plek kan ontstaan. Omdat er niet meer nodig is dan je verhaal te delen en te luisteren naar het verhaal van de ander.  En dan maakt het niet uit of je ’s ochtends witte bonen in tomatensaus of liever een bruine boterham met hagelslag eet. Het zijn die momenten van echt contact waar het allemaal om draait.

En ook om bloesembomen voor een middeleeuwse kerk met een stralend blauwe lucht natuurlijk.