Vooral de laatste tijd heb ik er last van: lang wakker liggen voordat ik in slaap val. Normaal gesproken ben ik gezegend met een goed slaapritme waarin ik al na vijf minuten in slaap val. (Alleen nóóit eerder dan Eelco, die bijna letterlijk zijn kussen raakt en slaapt.) Maar in tijden van lange to-do-lijsten, stress over of ik alles wel onder controle heb en afspraken in mijn agenda waar ik tegenop zie, duurt het langer voor ik in slaap val. Of word ik midden in de nacht wakker uit een onrustige droom, en ben ik zo wakker dat mijn gedachten gewoon weer verder gaan waar ze een paar uur daarvoor waren geëindigd.
Dat kringetje waarin mijn gedachten vast kunnen zitten, daar kom ik nooit zo makkelijk uit. Waarschijnlijk herkenbaar. Gek genoeg is het vooral ’s nachts dat ik daarin vastloop. Misschien omdat je dan niet meer zo scherp bent en niet meer genoeg energie hebt om bewust te stoppen met al die nutteloze gedachten. Ik denk aan alles wat ik nog moet doen, maak me zorgen, denk dat het niet gaat lukken, probeer mezelf te sussen en te zeggen dat het goedkomt, omdat het altijd goedkomt, bedenk opnieuw wat ik allemaal moet doen, er valt me opeens nog iets anders in, ik denk terug aan een verkeerde beslissing, de stress loopt op, ik maak me zorgen… en zo maar door en door. Piekeren, dat is het goede woord ervoor. Hoe zorg je ervoor dat je uit zo’n cirkel stapt en je rustig kunt gaan slapen?
Het examen of levensgebed
Een paar eeuwen geleden was er een Spanjaard die daar een mooi idee bij heeft ontwikkeld. Ignatius van Loyola, heette hij. Een bijzonder mens, die na een ziekbed zijn leven omgooide en ernaar verlangde om een religieus leven te gaan leiden. Uit zijn overtuigingen ontstonden de Jezuïeten – een actieve en maatschappelijk betrokken orde waar ook de huidige paus Franciscus van afkomstig is. (Stop niet met lezen als je niet in God gelooft, want Ignatius’ ideeën kun je ook heel goed toepassen op een niet-religieuze manier.)
Deze Ignatius ontwikkelde tijdens zijn leven ideeën over hoe je een bewust leven leidt, en hoe je God kunt vinden in alle dingen. Het gaat er niet om een abstract idee van God te hebben, maar om te kijken naar je alledaagse bestaan en in alles wat je doet en meemaakt iets van God te herkennen. Zo leer je God kennen.
Eén van zijn erfenissen is het afsluitende gebed voor de dag. In het spaans ‘examen’, in het Nederlands kun je zeggen: een onderzoek; Nederlandse Jezuïeten noemen het ‘het levensgebed’. Dit gebed is een prachtige manier om je dag af te sluiten, voor zowel gelovigen als niet-gelovigen.
Samengevat bestaat het uit drie onderdelen.
Dank u
Je begint door na te gaan wat je de afgelopen dag allemaal hebt meegemaakt. Je gaat in je hoofd de hele dag langs, van opstaan tot naar bed gaan. Wie heb je ontmoet, wat heb je gedaan? En terwijl je dat doet, ben je dankbaar voor alles wat mooi was, alles wat je vreugde, rust, vertrouwen heeft gegeven. Door hiervoor te danken geef je aan dat je niet zelf je leven in eigen hand hebt, dat het een geschenk is. Dankbaarheid oefenen maakt je volgens geluksprofessor Sonja Lyubomirsky een gelukkiger mens: je bent sneller blij met wat je hebt, je vergelijkt je minder snel met anderen en hebt minder last van negatieve emoties (bron).
Sorry
Na de dankbaarheid verleg je je focus op wat er niet goed ging. Op die momenten die bij jou voor verdriet, spijt en onrust hebben gezorgd. Was er iets dat je anders had kunnen doen? Als je eerlijk bent over je eigen keuzes, heb je dan wel het goede gekozen? Heb je een ander tekort gedaan? Terwijl je hierover nadenkt, vraag je om vergeving. Om vergeving vragen opent je blik. Je verlangt ernaar om te groeien, om nog dichter bij God te leven.
Alstublieft
Je sluit af met een vooruitblik op de komende dag. Waar nodig, maak je goede voornemens. Je weet misschien door datgene waar je sorry voor hebt gezegd, waar je aan kunt werken. Je vraagt om kracht om het goede te kunnen doen in de komende dag.
Waarom is dit zo’n mooie afsluiting van de dag?
Met dit ‘levensonderzoek’ maak je alles wat onaf was, als het ware rond. Als je tenminste niet halverwege in slaap valt :-) Het is zo mooi, omdat je scherper leert te kijken naar alles wat je op een dag meemaakt. Het is namelijk makkelijker om God achteraf te herkennen, dan op het moment zelf. Zo oefen je jezelf om bijzondere momenten in je leven te benoemen, in plaats van ze onopgemerkt voorbij te laten gaan. Je wordt eigenlijk een bewuster mens. En dat maakt je ook een rustiger mens, is mijn ervaring. En hoe rustiger je bent, hoe makkelijker je in slaap valt.
Het moeilijkst is, om jezelf tot dit gebed te zetten als je eenmaal in de cirkel van onrustige gedachten beland bent. Bezig met piekeren en vervolgens toch bewust de stap zetten om te gaan reflecteren – dat is niet altijd even simpel. Maar als het lukt en je je kunt focussen op de goede momenten van de afgelopen dag en de minder goede momenten kunt afsluiten, dan kan het niet anders of je vindt meer rust. Afgelopen nacht lukte het mij niet, maar ik hoop er met meer oefening steeds beter in te worden!
Heb je liever een podcast die je helpt bij dit gebed? Goed nieuws: met de Ignatiaanse podcast ‘Pray as you go’ of de Nederlandse variant ‘Bidden Onderweg’ kun je iedere nacht de dag afsluiten.
Bronnen voor deze blog:
Gertine 