De Kerst in Engeland is omringd met nog meer verwachtingen en voorbereidingen dan in Nederland. Hier hoeft niet gewacht te worden op Sinterklaas. In september liggen de bestellijsten voor het Kerstdiner al klaar in de winkels, naast de mince pies en Christmas puddings. Mensen beginnen in november met cadeautjes kopen, overal en nergens worden Christmas Dinners gehouden, kinderen worden overladen met kerstfeestjes.

En daarom, nog meer dan in Nederland misschien, raakt Advent in de kerk in een lastig parket. Advent is een tijd van wachten, inkeer, verstilling. De kleur is paars, dezelfde als tijdens de Veertigdagentijd. Het is de voorbereidingstijd voor één van de belangrijkste momenten in de kerk. Maar de weken voor Kerst zijn toch allereerst een aanloop naar de gezelligheid, de lichtjes, de cadeautjes, het eten; met als extraatje het knusse Kerstverhaal.

Ik ben vast niet de enige die ieder jaar weer gefascineerd is door dat verhaal van de baby in de Kerstnacht. En ik ben vast ook niet de enige die kampt met de frustratie dat er te weinig ruimte en tijd lijkt te zijn om dat verhaal binnen te laten komen. Zodat het iets kan zeggen, tegen mij, hier en nu. Tegen de wereld. Iets méér dan alleen dat beeld van een schattig kindje, gewikkeld in doeken. Dat er iets meer ruimte is om bij het verhaal stil te staan dan alleen het moment dat je op Kerstavond of Eerste Kerstdag in de kerkbanken schuift.

We maken het Kerstverhaal statisch

Doordat ik dit jaar een rustige aanloop heb naar Kerst, vraag ik me dit af, niet als aanklacht, maar als oprechte nieuwsgierigheid. Is het namelijk niet zo, dat door alle Kerstdrukte en door onze neiging om gezellige tradities te koesteren, het Kerstverhaal in de knel komt? Blijft het verhaal romantisch en statisch, omdat we graag ieder jaar hetzelfde horen, en omdat we simpelweg te druk zijn om open te staan voor iets nieuws?

We kunnen er niet omheen dat er verschillende interpretaties zijn van de passages in Lukas die vertellen over de geboorte van Jezus Christus. Er zijn verschillende beelden van het stel dat reist over de wegen naar Bethlehem. Waren ze eenzaam en moe, was het donker en koud, en wilde niemand ze ontvangen? Moesten ze daarom tussen de dieren verblijven, keek alleen de koe toe, en werd Jezus geboren onder een mooie sterrenhemel?

Of was het misschien anders, reisden ze temidden van talloze anderen naar Bethlehem, werden ze daar gastvrij ontvangen door hun familie, maar was het te vol in de gastenkamer en kwamen ze daarom terecht in dat deel van het huis waar ook de dieren, en misschien ook de gewone familieleden verbleven?

Was Maria in haar eentje toen ze beviel van Jezus, of was ze omringd door bezorgde familie? Werden zij en Jozef genegeerd door de rest, of opgenomen in de gemeenschap van het dorp?

En als we het verhaal op een andere manier begrijpen, wat zegt dat dan over God, en over Gods komst in deze wereld? En hoe zou God geboren worden in 2019?

De verrassing van het Kerstverhaal

De drukte van Advent en de warmte van de Kersttradities betekent dat er weinig ruimte is om het verhaal opnieuw te beluisteren, en het de kans te geven opnieuw tot ons te spreken. Het verhaal blijft bovenal iets dat we al kennen.

Dit jaar besefte ik opnieuw dat voor mij het belangrijkste woord van Advent ‘ruimte’ is. Ruimte vinden in een vol bestaan, ruimte om te ontvangen. Momenten apart zetten om te lezen, te luisteren, en opnieuw geraakt te worden.

Het goede nieuws is, dat het Evangelie op allerlei plaatsen toch weer weet te verrassen, ondanks al mijn vastgeroeste beelden. En ook, dat ik dat niet in mijn eentje hoef op te zoeken. Als je rondkijkt, komt er genoeg ongewoon Kerstnieuws op je af. Je hoeft je niet op te sluiten om het Kerstverhaal opnieuw tot je te laten spreken.

Kijk bijvoorbeeld eens naar deze twee kerststallen, waarvan de makers het verhaal op een nieuwe en ook schokkende manier vertellen en in onze tijd plaatsen:

En kijk eens naar deze Maria, getekend door één van de kinderen die naar de Messy Church kwamen in mijn kerk deze week. Overal zijn er mensen en momenten die ons iets laten zien van dat verhaal dat altijd weer actueel wordt.

Het kan zijn dat ons hart een donker en koud Bethlehem is, waar iedereen slaapt en de norse hoteleigenaar je toesnauwt dat je er niet meer bij kunt.

Het kan zijn dat ons hart vol en druk is, overlopend van de stemmen van familie en vage bekenden, waar nog teveel gedaan moet worden en waar te weinig tijd is.

Het goede nieuws is dat Jezus hoe dan ook wel geboren wordt. Niet kalm en heilig en stil, maar precies op de rommelige en chaotische manier waarop baby’s nu eenmaal geboren worden. Nooit precies zoals gepland, maar verrassend en wonderlijk.