Gisteren was ik even in de hemel. Of beter gezegd: in een hemel op aarde. Helemaal volmaakt was het niet, want toen ik me omdraaide zag ik de restanten van een gebombardeerde kerk. De gids vertelde me echter dat dit ook precies de bedoeling van de architect was: om door de Goede Vrijdag van de kerkruïnes binnen te komen in de vreugde van Pasen.

Ik was in Coventry Cathedral. Omdat het deze week rustig was op mijn werk, had ik besloten om erop uit te gaan en iets te bezoeken waar ik altijd al graag heen wilde. Dus ik ging met de bus naar Coventry. Dat duurde twee uur, maar ik zat lekker en het was ook niet duur.

Aangekomen zag ik links de resten van de oude kathedraal, maar om de regen te vermijden stapte ik eerst rechts de nieuwe kerk in. Weinig verwachtingen had ik, maar vrijwel meteen werd ik overweldigd door de schoonheid. Wijds en kleurrijk en met allerlei in het oog springende details.

Toen ik er een tijdje had rondgelopen, besefte ik waarom deze plek me zo ontroerde. Oude kerken zijn ook heel prachtig, maar deze schoonheid kwam dichterbij. Ik was nu op een plek waar mensen kort geleden vanuit de liefde voor God dit alles hadden vormgegeven. En dat geloof kon ik haast voelen.

Van een ruïne naar vrede en verzoening

Een gids die rondliep in de kathedraal vertelde me meer over het bijzondere verhaal van deze plek. De oude kathedraal werd in 1940 tijdens de Blitz van de Duitsers gebombardeerd en brandde af. De dag erna kraste één van de geestelijken, Dick Howard, in een steen: ‘Father, forgive’.

Dus niet: Vader, vergeef het hun. Dick Howard besefte direct dat het kwaad niet af te schuiven is op de anderen. Ieder mens heeft vergeving nodig. Het kwaad zit in ons allemaal.

Het werd de samenvatting van wat de in puin gelegde kerk zou gaan betekenen. Geen haat voor wat zij ons aangedaan hebben, maar pogingen tot toenadering vanuit de liefde van God, met de erkenning van pijn, verdriet en schuld. Een kruis werd gevormd van drie nagels uit het afgebrande dak, the Cross of Nails. 

Al snel na de oorlog werd er contact gelegd met door geallieerden gebombardeerde plaatsen in Duitsland, zoals de stad Dresden, en er groeide verbondenheid en zelfs vriendschap. Er was een gedeelde pijn, een erkenning van het verdriet wat de wederzijdse legers hadden aangericht, en een verlangen om te werken aan verzoening. Er ontstond een wereldwijde gemeenschap van mensen die de naam ‘the Community of the Cross of Nails’ kreeg. Mensen, kerken en scholen kunnen zich daar nog steeds bij aansluiten.

De nieuwe kathedraal

Architect Basil Spence won de wedstrijd die uitgeschreven werd om de nieuwe kathedraal te gaan ontwerpen. Hij was één van de weinige inzendingen die de ruïne van de oude kathedraal een plaats gaf: laat de verwoesting en de pijn staan, was zijn gedachte, en verbindt dat aan de vreugde van een nieuwe schoonheid. Goede Vrijdag en Pasen staan nooit los van elkaar.

In 1962 werd de nieuwe kathedraal geopend, het resultaat van de samenwerking van allerlei kunstenaars en met bijdragen en giften van over de hele wereld.

Tapijt achter het altaar

Het eerste dat opvalt als je de kerk binnenloopt is de enorme afbeelding van Christus aan de voorkant van de kerk, achter het altaar. Dichterbij gekomen blijkt het een tapijt te zijn, één van de grootste ter wereld, geweven uit één stuk. De afbeelding is figuratief, maar tegelijk heel open voor interpretatie: het gezicht geeft niet prijs welke etniciteit het heeft, en ook niet direct of het mannelijk of vrouwelijk is. Bijna alle andere kunst in de kathedraal is abstract, waardoor dit wandtapijt extra veel nadruk krijgt.

Vlak voor dit tapijt staat het brede altaar met daarachter het kruis waarin het oorspronkelijke Cross of Nails verwerkt is. De altaartafel is met opzet zo breed, om aan te duiden dat iedereen welkom is aan de tafel van de Heer.

En verder

Naast het bijzondere verhaal van de kerk en de enorme afbeelding, zijn er nog heel veel andere mooie elementen te vinden. De glazen achterkant bijvoorbeeld, waarop heiligen en engelen afgebeeld zijn, en waardoorheen je de ruïne kunt zien.

De prachtige glas-in-lood-ramen, die alleen zichtbaar zijn als je voorin de kerk staat en naar achteren kijkt – bedoeld om als je net ter communie geweest bent je te kunnen laven aan de schoonheid.

De wonderlijke vormen boven de koorbanken. Ze doen denken aan een boom? Of misschien aan een doornenkroon?

Het glas-in-lood-kunstwerk aan het begin van de kerk, bij het doopvont en de Paaskaars – geen speciale symboliek, volgens het bordje, maar gewoon een ‘burst of joy’.

De ruïne

En dan is er natuurlijk nog de oude kathedraal. Het regende, toen ik er was. Dat maakte de restanten nog troostelozer. Twee half verbrande stukken hout werden in de dagen na het bombardement in 1940 gevonden in de vorm van een kruis. Iemand bond de twee stukken bij elkaar en zo werd het ‘Charred Cross’ gevormd, op de plaats waar vroeger het altaar stond. De toren is nog intact en te beklimmen. Eronder zit een klein winkeltje met prullaria.

Litany of Reconciliation

Om 12 uur woonde ik het dagelijkse verzoeningsgebed bij in een kleine kapel aan de zijkant van de nieuwe kathedraal. Een oude priester las het gebed dat al tientallen jaren iedere dag gebeden wordt – overal waar mensen zich verbonden weten aan de visie van de Community of the Cross of Nails.

All have sinned and fallen short of the glory of God.

The hatred which divides nation from nation, race from race, class from class, Father forgive.

The covetous desires of people and nations to possess what is not their own, Father forgive.

The greed which exploits the work of human hands and lays waste the earth, Father forgive.

Our envy of the welfare and happiness of others, Father forgive.

Our indifference to the plight of the imprisoned, the homeless, the refugee, Father forgive.

The lust which dishonours the bodies of men, women and children, Father forgive.

The pride which leads us to trust in ourselves and not in God, Father forgive.

Be kind to one another, tender hearted, forgiving one another, as God in Christ forgave you.